Hormonalna terapia zastępcza

Przekwitanie jest etapem przejściowym w życiu kobiety, kończy okres reprodukcyjny. Jest to proces powolny, poprzedzony okresem przygotowawczym. Właściwie nie stwierdzono wpływu różnych czynników na wiek klimakterium, przyspiesza je jedynie palenie tytoniu. Przeciętnie menopauza (czyli ostatnia miesiączka po której jest co najmniej 6 miesięcy przerwy) występuje około 50 roku życia. Fizjologicznie przekwitanie wynika z zaniku rytmicznego wydzielania hormonów przysadki, które stymulują wydzielanie hormonów jajnika. Często klimakterium (przekwitanie) wiąże się z wystąpieniem zespołu objawów, takich jak:

• uderzenia gorąca,
• zawroty głowy,
• zlewne poty,
• stany podgorączkowe,
• kołatanie serca
• poszerzenie drobnych naczyń krwionośnych.

Często występują objawy psychoemocjonalne, jak np.

• zaburzenia snu,
• nerwowość, depresja, drażliwość, obniżenie pamięci i koncentracji.

Poza tym dochodzi do zmian w narządach i tkankach organizmu:

• skóra ulega ścieńczeniu, zmniejsza się jej elastyczność i napięcie, czasem występują przebarwienia.
• Zmiany zanikowe dotyczą również narządów płciowych, w szczególności nabłonka pochwy.
• Następuje zanik tkanki tłuszczowej i gruczołowej sutka na korzyść włóknienia
• Zanik obejmuje też tkanki układu moczowego, często dochodzi do nietrzymania moczu, zapalenia pęcherza, bolesnego oddawania moczu
• Zanik tkanki kostnej, doprowadzający do osteoporozy jest ściśle zależny od poziomu estrogenów, których brakuje po menopauzie. Niesie to z sobą ryzyko tzw. złamań patologicznych w wieku podeszłym i w konsekwencji ciężkimi powikłaniami,
• Zaobserwowano częstsze występowanie chorób układu krążenia po wygaśnięciu czynności hormonalnej jajników. Choroby układu krążenia jak np. zawał serca, udarów mózgu lub zatorów są częstą przyczyną śmierci u kobiet !!! Okres ten sprzyja poprzez estrogenozależny wzrost stężenia cholesterolu ( tzw. LDL – „złego” i całkowitego) i spadek stężenia tzw cholesterolu HDL „dobrego”, powstawaniu miażdżycy. Niedobór hormonów płciowych może być też przyczyną nadciśnienia tętniczego.

Bardzo ważnym aspektem jest również spadek aktywności seksualnej kobiet w tym okresie. Dzieję się tak z powodu bardzo złożonych zależności, w jakie wplecione są hormonu płciowe, a objawia się przede wszystkim zmniejszeniem zwilżania pochwy i bolesnymi stosunkami.

Możliwości terapii
Obecnie szeroko stosuje się hormonalną terapię zastępczą (HTZ), co w wielu krajach stało się standardem postępowania. Jako zasadę przyjmuje się stosowanie najmniejszych skutecznych dawek oraz łączenia estrogenów z gestagenami. Istnieją oczywiście przeciwwskazania do takiej terapii, a do sytuacji każdej kobiety – pacjentki należy podchodzić indywidualnie. Różne preparaty wykazują inną siłę niwelującą objawy wymienione wyżej.

Problem ryzyka rozwoju raka sutka
Stosunkowo dawno zaobserwowano częstsze występowanie raka piersi u kobiet stosujących HTZ. Do dziś jednak trwają zażarte dyskusje a literatura dostarcza nieraz sprzecznych danych. Należy jednak przyjąć, iż stosowanie HTZ jest jednym z wielu czynników ryzyka raka sutka. Dużo ważniejsze jest jednak, że wzrost tego ryzyka o ok. 40% (choć nie wszystkie pacjentki z rakiem sutka umierają, wcześnie wykryty jest zazwyczaj całkowicie uleczalny) jest zdecydowanie mniejszy od profilaktycznego przeciwdziałania na układ krążenia i kostny. Bilans zgonów z powodu niestosowania i stosowania HTZ przemawia zdecydowanie na korzyść HTZ. Danych takich dostarczają metaanalizy amerykańskie (badania na setkach tysięcy przypadków). HTZ jest wskazana, szczególnie u kobiet zagrożonych chorobami układu krążenia i osteoporozą.